auteur | coach | programmamaker | pastor

Revolutie van tederheid

Dit artikel verscheen als recensie van dit boek van Monic Slingerland, in Nestor, blad van de Unie KBO, juni 2014
Dit artikel verscheen als recensie van dit boek van Monic Slingerland en de Paus-glossy, in Nestor, blad van de Unie KBO, juni 2014

Paus Franciscus is een fenomeen. In een mum van tijd wist hij uit te groeien tot een spiritueel leider: niet omdat hij de baas is van de grootste kerk ter wereld, maar omdat hij mensen aanspreekt.

Het begon met het ontwapenende ‘Broeders en zusters, Buona sera, goedenavond’, toen hij zich aan de wereld presenteerde. Franciscus vroeg de mensen voor hem te bidden, voordat hij ze zou zegenen. Hij droeg geen schitterend kleed, geen gouden borstkruis en hij sprak eenvoudige woorden, met zachte stem.

Onmiddellijk werd duidelijk dat hier iets buitengewoons was begonnen: de kardinalen hadden een Argentijnse jezuïet gekozen, die zich Franciscus noemde. Dat waren al drie nieuwigheden: de eerste niet-Europeaan, de eerste jezuïet, de eerste Franciscus. Die naam alleen al is een programma, want het verwijst naar de dertiende-eeuwse heilige van Assisi: een man die radicaal koos voor de armen, die verliefd was op de natuur en die in een visioen de opdracht kreeg de kerk te herbouwen.

De nieuwe paus liet zichzelf dus onmiddellijk kennen. Een dappere daad voor een 76-jarige die leiding moest gaan geven aan een instituut dat aan alle kanten onder vuur lag, vanwege corruptie, onderlinge verdeeldheid en vooral het schandaal van het seksueel misbruik van kinderen door priesters en het wegmoffelen daarvan.

Paus Franciscus ging door met zich te laten kennen. ‘Verkondig het evangelie, desnoods met woorden’ is een geliefd citaat van zijn naamgever. Franciscus stelt allereerst herkenbare daden: hij omhelst mismaakten en kust kinderen, hij wast de voeten van vrouwen en moslims, lacht, maakt grappen. Hij woont niet in het pauselijk appartement maar in een priesterhuis, waar hij deel is van een gemeenschap. Als een betrokken pastoor van de wereld belt hij mensen op die hem schreven. Hij doorbreekt voortdurend het protocol en straalt vreugde uit.

Inmiddels weten we dat deze paus ons zal verrassen – en hij flikt het telkens opnieuw.

Maar niet alleen de tekenen tellen, ook de woorden komen aan. Het opvallendste aan de paus-glossy en het sterke boek Paus Franciscus, het eerste jaar van Trouw-journalist Monic Slingerland is nog wel dat de paus zelf zo vaak aan het woord komt. De glossy toont naast foto’s van de mediagenieke paus ook fragmenten uit zijn teksten. Het boek geeft aan het einde van elk van de twaalf hoofdstukken uitgebreide citaten uit toespraken, brieven en zelfs tweets van Franciscus.

Deze paus verandert niets aan de leer van de kerk, benadrukt hij zelf. Maar hij draait de volgorde om. Niet de kerk staat centraal, maar het geluk van de mensen, vooral de kwetsbaarsten onder hen, en de liefde van God die Jezus verkondigde. Franciscus hekelt priesters die met hun carrière bezig zijn en roept de kerk op om ‘de periferie’ op te zoeken: de mensen die niet meetellen en vergeten worden.

Volgens Monic Slingerland beoefent Francisus een ‘theologie van de omhelzing’. Vanuit zijn Zuid-Amerikaanse vertrouwdheid met de abrazzo, de omhelzing, sluit hij mensen in én laat hij zichzelf kennen. Letterlijk, lijfelijk. En dan ontstaat er een heel ander gesprek, vanuit vriendschap en dialoog. Niet alleen met mensen die rooms-katholiek zijn, ook protestanten, anders- of niet-gelovigen zijn geboeid. Blijkbaar herkennen mensen over de hele wereld de oprechtheid en de vreugde van de man, en dat spreekt aan.

De vraag van velen is of paus Franciscus de torenhoge verwachtingen waar kan maken. De Vaticaanse curie hervormen is moeilijk, de rigiditeit van veel kerkleiders doorbreken is nog moeilijker. En wat zal er beklijven na zijn dood?

Maar de echte grootsheid van deze paus, dat is in deze glossy en in dit boek voelbaar, is al gegeven. Franciscus communiceert niet zichzelf, maar een boodschap. Een blijde boodschap, zoals het al sinds de eerste evangeliën heet. Het feit dat zoveel mensen dat herkennen doet vermoeden dat velen vinden dat onze wereld best wat tederder mag en kan worden.

 

« »